Czas pracy kierowcy w porze nocnej

Czym jest czas pracy kierowcy zawodowego?

Czas pracy kierowcy zawodowego definiuje Ustawa o czasie pracy kierowców oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006. Zgodnie z tymi regulacjami czas pracy obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozów drogowych, takie jak prowadzenie pojazdu, załadunek i rozładunek, nadzór nad transportem, czynności administracyjne oraz dyżur w gotowości do podjęcia pracy. Jednym z kluczowych zagadnień w tej dziedzinie jest czas pracy w porze nocnej, który podlega szczególnym regulacjom.

Definicja pory nocnej dla kierowcy zawodowego

Pora nocna dla kierowcy zawodowego jest zdefiniowana w art. 2 pkt 6a Ustawy o czasie pracy kierowców jako okres czterech godzin mieszczących się pomiędzy godziną 00:00 a 07:00. Pracodawca ma prawo samodzielnie określić te cztery godziny, np. 00:00–04:00, 01:00–05:00 lub 03:00–07:00, przy czym ustalony czas musi być jednolity dla wszystkich zatrudnionych w danej firmie. Ustalenie godzin nocnych powinno zostać zapisane w regulaminie pracy lub umowie o pracę.
>Warto zauważyć, że w przeciwieństwie do przepisów Kodeksu pracy, w którym pora nocna obejmuje osiem godzin między 21:00 a 07:00, regulacje dotyczące kierowców zawodowych skupiają się wyłącznie na czterogodzinnym odcinku w tym przedziale.

Kogo uznajemy za kierowcę pracującego w godzinach nocnych?

Każdy kierowca, którego aktywność zawodowa przypada przynajmniej na jedną minutę ustalonych godzin nocnych, jest traktowany jako pracownik pracujący w porze nocnej. Nie ma znaczenia, czy w tych godzinach prowadzi pojazd, czy wykonuje inne czynności, takie jak załadunek, nadzór czy formalności administracyjne.

Ograniczenia czasu pracy w porze nocnej

Art. 21 Ustawy o czasie pracy kierowców jasno wskazuje, że jeśli praca kierowcy obejmuje porę nocną, jego maksymalny czas pracy wynosi 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami odpoczynku (dziennym lub tygodniowym). To oznacza, że kierowca, który rozpocznie pracę np. o 03:00, musi zakończyć wszystkie czynności zawodowe do godziny 13:00, jeśli nie odbędzie wcześniej odpoczynku.
Zmiana ta została wprowadzona 2 lutego 2022 roku, gdy ustawodawca zastąpił pojęcie „doba” wyrażeniem „czas między dwoma okresami odpoczynku”. W praktyce oznacza to, że limit pracy w porze nocnej nie jest już powiązany z dobą pracowniczą, lecz odnosi się do cyklu odpoczynku kierowcy.

Przykładowe scenariusze pracy w godzinach nocnych

Rozważmy sytuację, w której pora nocna w firmie przypada na godziny 00:00–04:00. Jeśli kierowca rozpocznie zmianę o godzinie 23:30 i zakończy pracę o 09:30, wówczas jego czas pracy wyniesie 10 godzin, pod warunkiem że po tej zmianie odbędzie wymagany odpoczynek. Gdyby jednak przedłużył pracę do 10:30, naraziłby siebie oraz pracodawcę na konsekwencje wynikające z przekroczenia dozwolonego limitu.
Warto również podkreślić, że kierowca może uniknąć ograniczeń, jeśli jego praca nie zahacza o godziny nocne. Dlatego planowanie tras i rozkładów jazdy jest kluczowe z perspektywy zarówno kierowcy, jak i firmy transportowej.

Co wlicza się do czasu pracy kierowcy w porze nocnej?

Do czasu pracy kierowcy zaliczamy wszystkie czynności zawodowe, takie jak:

• prowadzenie pojazdu,
• załadunek i rozładunek towarów,
• czynności spedycyjne,
• obsługa codzienna pojazdu,
• utrzymanie pojazdu w czystości,
• czas gotowości do podjęcia pracy, np. oczekiwanie na załadunek.

Nie wlicza się natomiast czasu dyżuru, podczas którego kierowca nie wykonuje żadnych czynności zawodowych, oraz okresów odpoczynku.

Egzekwowanie przepisów dotyczących pory nocnej

Przepisy o porze nocnej są kontrolowane zarówno przez Inspekcję Transportu Drogowego, jak i Państwową Inspekcję Pracy. Inspektorzy mogą zażądać dokumentacji potwierdzającej ustalone godziny nocne w firmie, a także ewidencji czasu pracy kierowcy.
Warto zauważyć, że taryfikator mandatów nie został jeszcze dostosowany do nowelizacji przepisów z 2022 roku. Mandaty dotyczące przekroczenia limitu pracy w porze nocnej są wciąż naliczane na podstawie dobowego czasu pracy. Za naruszenie limitu o godzinę pracodawca może otrzymać mandat w wysokości 50 zł. Za przekroczenie limitu o ponad 3 godziny – 200 zł za każdą kolejną rozpoczętą godzinę.

Jak planować pracę w godzinach nocnych?

Praca w porze nocnej wymaga odpowiedniego planowania, aby uniknąć przekroczenia limitów czasu pracy. Kluczowe jest:

1. Uwzględnienie godzin nocnych w harmonogramie – ustalenie ich w sposób optymalny dla charakteru przewozów.
2. Ewidencjonowanie czynności – dokładne rejestrowanie czasu pracy za pomocą tachografów.
3. Planowanie odpoczynku – unikanie sytuacji, w których kierowca nie może wykorzystać pełnego czasu odpoczynku.

Jakie są konsekwencje przekroczenia limitu pracy w nocy?

Naruszenie przepisów dotyczących pory nocnej wiąże się nie tylko z mandatami, ale także z kwalifikowaniem wykroczeń jako poważne lub bardzo poważne naruszenia. Wielokrotne naruszenia mogą doprowadzić do utraty dobrej reputacji przewoźnika i cofnięcia licencji transportowej.

Podsumowanie

Czas pracy kierowcy zawodowego w porze nocnej podlega szczególnym ograniczeniom i regulacjom. Przestrzeganie tych zasad jest kluczowe dla bezpieczeństwa na drodze, zdrowia kierowcy oraz uniknięcia sankcji finansowych. Właściwe planowanie pracy, znajomość przepisów oraz ich świadome przestrzeganie pozwala na efektywne i legalne wykonywanie zawodu kierowcy.
Czytaj także: Czas pracy kierowcy: dzienny, tygodniowy, dwutygodniowy